Kara umowna jako surogat odszkodowania – uwaga na rozkład ciężaru dowodu
Zawierając każdą umowę – strony dowolnie kształtują jej treść. Granice treści umowy wyznacza zasada swobody umów (art. 3531 Kodeksu cywilnego). Zasada ta wprowadza trzy ograniczenia w swobodzie kontraktowania – treść lub celu zawartej umowy nie może sprzeciwiać się:
- właściwości (naturze) stosunku prawnego (zawartej umowy);
- ustawie (powszechnie obowiązującym przepisom prawa);
- zasadom współżycia społecznego.
Jednym z postanowień, które strony zawierają w umowach są kary umowne na wypadek niewykonania lub nienależytego wykonania zobowiązania umownego. To w jakich konkretnie okolicznościach zostanie naliczona kara umowna i w jakiej wysokości, zależy tylko i wyłącznie od woli stron, tego jak zostanie ułożony wiążący je stosunek prawny, na czym zależy poszczególnym stronom, umiejętności negocjacyjnych itp. Konstruując postanowienia odnoszące się do kar umownych należy zwrócić uwagę także na rozkład ciężaru dowodu, gdyż może się okazać, że strona na rzecz, której ma zostać zapłacona kara umowna będzie musiała wykazać o wiele więcej okoliczności niż tylko nie wykonanie bądź też nienależyte wykonanie umowy, co w konsekwencji może prowadzić do braku możliwości skutecznego naliczenia kar umownych.