Przepis art. 24 ustawy Prawo zamówień publicznych (dalej „Pzp”) statuuje przesłanki stanowiące podstawę wykluczenia wykonawcy z postępowania o udzielenie zamówienia. O ile w art. 24 ust. 1 Pzp ustawodawca określił przesłanki obligatoryjne, o tyle ust. 5 powołanego przepisu Pzp wskazuje już przesłanki wykluczenia wykonawcy zależne wyłącznie od woli zamawiającego. Jeżeli zamawiający przewiduje wykluczenie wykonawcy na podstawie przesłanek zawartych w art. 24 ust. 5 Pzp, musi bezwzględnie wskazać podstawy wykluczenia w ogłoszeniu o zamówieniu, w specyfikacji istotnych warunków zamówienia lub w zaproszeniu do negocjacji.
Wiele z wchodzących w ostatnich dniach, jak i projektowanych ustaw jest związanych z szeregiem nowych obowiązków nakładanych na przedsiębiorców, poprzez co zobowiązuje się ich do m.in. do wprowadzania nowych regulaminów (takich jak regulamin przeciwdziałania praniu pieniędzy i finansowaniu terroryzmu, regulamin antykorupcyjny) czy procedur (zapewnienie właściwej ochrony sygnalistów i reagowanie na zgłaszane przez nich sygnały o nieprawidłowościach w przedsiębiorstwie). To jednak nie wszystko. Przedsiębiorca w ramach compliance ma upraszczając zapobiegać szeroko rozumianemu ryzyku w prowadzeniu działalności, a zakres ten obejmuje nie tylko sferę „wewnętrzną” danego podmiotu, ale zakłada również obowiązek weryfikacji kontrahentów. Przedsiębiorca ma bowiem z należytą starannością zweryfikować swojego biznesowego partnera tak, aby nie doszło do jakiejkolwiek podejrzanej transakcji, na której mógłby ucierpień interes Skarbu Państwa.
Zasadnicze przesłanki wykluczenia wykonawcy z postępowania o udzielenie zamówienia publicznego określone zostały w art. 24 ust. 1 Prawa zamówień publicznych (Pzp). Jedną z nich jest zaleganie z uiszczeniem podatków, opłat lub składek na ubezpieczenie społeczne lub zdrowotne, jeśli wykonawca nie dokonał ich płatności albo nie zawarł porozumienia o ich spłacie, ale tylko pod warunkiem, że wobec wykonawcy wydana została ostateczna decyzja administracyjna albo prawomocny wyrok sądu, stwierdzający zaleganie z podatkami, opłatami lub składkami na ubezpieczenia.
Ustawa dopuszcza jednak wykluczenie wykonawcy z powodu występujących zaległości podatkowych, w opłatach lub składkach na ubezpieczenia społeczne i zdrowotne także wtedy, gdy żadna decyzja ani wyrok sądu nie zapadną. Wystarczy decyzja zamawiającego i dowolny środek dowodowy.
Zgodnie z art. 22a ust. 4 ustawy Pzp w odniesieniu do warunków dotyczących wykształcenia, kwalifikacji zawodowych lub doświadczenia, wykonawcy mogą polegać na zdolnościach innych podmiotów, jeśli podmioty te zrealizują roboty budowlane lub usługi, do realizacji których te zdolności są wymagane.
Powszechnie przyjmuje się, że art. 22a ust. 4 ustawy Pzp wymaga dla skutecznego udostępnienia doświadczenia, aby podmiot udostępniający zasoby wziął udział w realizacji danego zamówienia w charakterze podwykonawcy, tj. zrealizował roboty budowlane lub usługi, do realizacji których określone przez zamawiającego zdolności są wymagane. Obowiązek podwykonawstwa ma być zaporą przed powszechną i bardzo szkodliwą praktyką „handlu referencjami”, polegającą na wyłącznie „papierowym” udostępnieniu doświadczenia, bez jakiegokolwiek realnego zaangażowania podmiotu udostępniającego zasoby w realizację zamówienia.
RODO ma na celu ujednolicenie i uporządkowanie wszystkich kwestii w zakresie ochrony danych osobowych w UE. Mając jednak na uwadze obecnie obowiązujące w Polsce przepisy, RODO znaczne zaostrza dotychczasowe regulacji. Chociaż RODO nakłada obowiązki przede wszystkim na decydentów, to aby owe zasady prawidłowo funkcjonowały, należy wyegzekwować nowy styl pracy od każdego szeregowego pracownika. Tylko spójne działanie na wszystkich szczeblach przedsiębiorstwa zagwarantuje osiągnięcie zakładanego w RODO celu. Rewolucja RODO polega więc na tym, że każdy z nas musi być świadomy, jak aktywnie chronić cudze dane osobowe, z którymi stykamy się w pracy każdego dnia.
W Kodeksie cywilnym znaleźć można regulacje, które umożliwiają w określonych okolicznościach ingerencję sądu w stosunek prawny, prowadzącą nawet do rozwiązania umowy.
Z praktyki obrotu gospodarczego wynika, iż przedsiębiorcy najchętniej odwołują się do dwóch instytucji, które w określonych okolicznościach pozwalają na uniknięcie rażącej straty związanej z realizacją zobowiązań umownych. Jedna z nich uregulowana została w art. 3571 Kodeksu cywilnego i znana jest w obrocie z łacińskiej paremii rebus sic stantibus, a jej treść jest następująca:
„Jeżeli z powodu nadzwyczajnej zmiany stosunków spełnienie świadczenia byłoby połączone z nadmiernymi trudnościami albo groziłoby jednej ze stron rażącą stratą, czego strony nie przewidywały przy zawarciu umowy, sąd może po rozważeniu interesów stron, zgodnie z zasadami współżycia społecznego, oznaczyć sposób wykonania zobowiązania, wysokość świadczenia lub nawet orzec o rozwiązaniu umowy. Rozwiązując umowę sąd może w miarę potrzeby orzec o rozliczeniach stron, kierując się zasadami określonymi w zdaniu poprzedzającym.”
Od wejścia w życie w lipcu 2016r. nowelizacji ustawy Prawo zamówień publicznych zauważyć można bardzo daleko idące sformalizowanie procedury wyjaśniania realności ceny, tak ze strony zamawiających, jak i Krajowej Izby Odwoławczej (KIO). Obecnie w celu udowodnienia własnych twierdzeń o rzetelnej kalkulacji ceny ofertowej, wykonawcy zobowiązani są przedłożyć kompleksowe i wiarygodne dowody. Dowody te są badane przez zamawiającego, a jeżeli wykonawca decyduje się na wniesienie odwołania do KIO, dowody te są również badane przez Izbę. Niestety, często przedłożone dowody badane są powierzchownie, zaś oświadczenia producentów są przyjmowane wręcz bezkrytycznie. W wielu wypadkach wciąż „puszczane jest oko”, zapominając przy tym o negatywnym doświadczeniu w tym zakresie z lat ubiegłych.
Odpowiedzialność za dokumenty składane w postępowaniu o udzielenie zamówienia publicznego spoczywa na wykonawcach, dlatego też muszą dołożyć należytej staranności aby złożyć zamawiającemu takie dokumenty, które będą ponad wszelką wątpliwość potwierdzały wymogi określone ustawą Pzp, spełnianie warunków udziału w postępowaniu i brak podstaw wykluczenia, a także będą aktualne oraz prawdziwe. Podkreślić należy, że obowiązkiem wykonawcy w postępowaniach o udzielenie zamówienia publicznego, jest wykazanie, a nie uprawdopodobnienie braku podstaw wykluczenia z postępowania.
Nowe prawo wprowadza bezpieczne kanały komunikacji na linii z organizacją i władzami publicznymi. Pozwoli ono chronić sygnalistów przed zwolnieniem, degradacją czy innymi formami odwetu i wymaga, aby państwa członkowskie informowały obywateli jak również szkoliły władze publiczne jak postępować z sygnalistami. Komisja Europejska proponuje nowe regulacje wzmacniające pozycję sygnalisty w całej UE. Informację o przedłożonym przez Komisję wniosku legislacyjnym można znaleźć pod linkiem:
Na razie dokument jest dostępny jedynie w wersji angielskie ale zazwyczaj wszystkie wersje językowe wniosków legislacyjnych są dostępne w Eur-lexie, zatem trzeba poczekać na tłumaczenie.