KONFERENCJA: Czyny nieuczciwej konkurencji w zamówieniach publicznych. Identyfikacja i przeciwdziałanie

Warszawa, 24.05.2017r.

W dniu 24 maja 2017 r. odbyła się kolejna już konferencja, organizowana przez Grupę Doradczą KZP, podczas której polscy i zagraniczni przedstawiciele różnych urzędów i organizacji pozarządowych zaprezentowali własne spostrzeżenia w zakresie niekonkurencyjnych praktyk stosowanych przez Zamawiających i Wykonawców polskich w przetargach publicznych.

Konferencję otworzyła p. Żaklina Ossowska, Prezes Grupy Doradczej KZP. Wskazywała, że europejski Urząd do Spraw Zwalczania Nadużyć Finansowych (OLAF) oszacował, iż zagrożenie korupcją w zamówieniach publicznych w Polsce oscyluje na poziomie 19–23%, co przekłada się na 40 mld zł rocznie. Dlatego tak ważne jest, aby w ramach Platformy KZP zrzeszeni przedsiębiorcy lobbowali wprowadzenie racjonalnych przepisów do nowotworzonej ustawy PZP, które faktycznie ukróciłyby nieuczciwe praktyki rynkowe.

W inauguracyjnej prelekcji r.pr. Dariusz Ziembiński z Kancelarii Ziembiński & Partnerzy opowiadał o różnych mechanizmach zmów przetargowych oraz o sposobach „ustawiania przetargów”. Wskazywał, jakie okoliczności faktyczne mogą świadczyć o zaistnieniu zmowy, a także jakie zmiany w prawie są konieczne, aby utrudnić nieuczciwym uczestnikom przetargów publicznych dopuszczanie się zmów przetargowych.

Kontynuacją pierwszej prelekcji było omówienie orzecznictwa Krajowej Izby Odwoławczej z zakresu czynów nieuczciwej konkurencji przez r.pr. Magdalenę Grabarczyk z Krajowej Izby Odwoławczej. Pani Wiceprezes KIO wskazała, jakie obszary w ostatnich paru latach wykonawcy skutecznie zaskarżają w Krajowej Izbie Odwoławczej, powołując się na art. 89 ust. 1 pkt 3 uPzp. Świadczy to nie tylko o tym, że Izba bardzo otwarcie podchodzi do wykładni tego przepisu, lecz również o zwiększonej świadomości wykonawców, którzy coraz częściej zauważają czyny nieuczciwej konkurencji i sprzeciwiają się im, wnosząc odwołania do KIO.

W następnej kolejności r.pr. Marta Skubisz z Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów przedstawiła, jakie działania podejmuje Prezes UOKiK w celu zwalczania zmów przetargowych. Wskazała rodzaje i instrumenty pozyskiwania informacji, jakie są metody wykrywania zmów przetargowych oraz dała praktyczne rady, co robić, jeżeli mamy podejrzenie wystąpienia zmowy.

Kolejnym prelegentem był r.pr. Arkadiusz Siwek z Najwyższej Izby Kontroli, który w swej prelekcji skupił się na naruszeniach uczciwej konkurencji, których dopuszczają się Zamawiający. W szczególności podkreślał, że ograniczenie konkurencji jest nielegalne, jeżeli zostało przez Zamawiającego wprowadzone „bez uzasadnionej przyczyny”. Przy czym, nie tylko opis przedmiotu zamówienia może być bezzasadnie zawężony, lecz również wybór trybu czy termin składania ofert mogą skutecznie ograniczać konkurencję.

Z kolei p. Michal Rogalski z Polskiej Izby Informatyki i Telekomunikacji przybliżył uczestnikom temat form porozumień antykonkurencyjnych. Pan Wiceprezes PIIT przestrzegał również przed skutkami zmów przetargowych, zarówno finansowymi jak i karnymi. Wskazał również, jakie konsekwencje dla gospodarki kraju niosą ze sobą zmowy przetargowe.

Kolejna prelekcja, którą wygłosił dr. Grzegorz Makowski z Fundacji im. Stefana Batorego, miała bardzo praktyczny wymiar. Pan Dyrektor wskazywał, jak pomocnym narzędziem w walce o transparentne i zgodne z prawem zamówienia publiczne jest Barometr Ryzyka Nadużyć, dostępne online na stronie http://barometrryzyka.pl/. Podkreślał, że przy pomocy tego darmowego narzędzia, w bardzo intuicyjny sposób można zweryfikować, jak dane przetargi, Zamawiający i Wykonawcy są oceniani przez barometr pod kątem ryzyka możliwości wystąpienia (dopuszczenia się) nadużyć, w trakcie procedury udzielania zamówień publicznych.

Dalej, p. Bence Tóth z DIGIWHIST, przedstawił badania prowadzone w ramach projektu, dotyczące polskiego rynku zamówień publicznych. Badania te dowiodły, że Zamawiający celowo zaniżają szacunkową wartość zamówienia, aby zmieścić się w progach krajowych. Mając na uwadze, że w tzw. podprogowych przetargach zakres zaskarżenia czynności Zamawiającego jest bardzo ograniczony, taki czyn nieuczciwej konkurencji w poważny stopniu wpływa na zaburzenie konkurencyjności znakomitej części polskich przetargów publicznych.

Końcową prelekcję wygłosiła p. Cornelia Abel z Transparency International. Podkreślała, jak ważne jest korzystanie ze „Standardu Otwartych Danych o Zamówieniach (Open Contracting Data Standard)”, który zwiększa transparentność i pozwala, by zaangażowani obywatele i przedsiębiorcy identyfikowali i naprawiali problemy. Wskazywała na przykładach, iż dzięki prowadzeniu przetargów publicznych online (e-zamówienia) oraz dzięki publikowaniu wszystkich faktur dotyczących danego projektu online budżet państwa uzyskuje realne oszczędności.

Pomiędzy prelekcjami odbyły się dwa panele dyskusyjne, w czasie których uczestnicy konferencji żywo reagowali na wystąpienia prelegentów, chętnie zadawali pytania i przedstawiali realne problemy, z jakimi mierzą się w wielu przetargach.

Konferencja była unikatowym wydarzeniem, gdyż oprócz ważności i aktualności poruszanych tematów pozwalała na uzyskanie perspektywy krajowej i zagranicznej na polskie przetargi publiczne. Przekazana przez prelegentów spostrzeżenia, wskazane „czerwone flagi” oraz podane wskazówki, jak reagować w przypadku podejrzenia zmowy, stanowiły cenne pouczenie dla wszystkich obecnych na sali. Do sukcesu konferencji przyczynili się więc przede wszystkim wybitni prelegenci, lecz Patroni również mieli w tym swój dział. Patronami tego przedsięwzięcia byli: Kancelaria Ziembiński & Partnerzy – patron merytoryczny, Instytut Międzynarodowej Współpracy Gospodarczej, Związek Powiatów Polskich, Ogólnopolska Izba Gospodarcza Drogownictwa, Polska Izba Informatyki i Telekomunikacji, Zachodnia Izba Gospodarcza, oraz Patroni medialni: Inżynieria, Zamówienia 2.0, Raport Kolejowy, Polskie Drogi, Prawieoprawie.pl i KOW.