Wykonawca podlega – co do zasady – wykluczeniu z udziału w postępowaniu o udzielenie zamówienia publicznego jeżeli zalega z uiszczaniem podatków czy też opłat lub składek na ubezpieczenia społeczne lub zdrowotne. Po wejściu w życie nowelizacji ustawy Pzp w zeszłym roku, ustawodawca podzielił przesłanki odnoszące się do podstawy wykluczenia związanej z zaleganiem w uiszczaniu podatków na obligatoryjną przesłankę wykluczenia (art. 24 ust. 1 pkt 15) ustawy Pzp), kiedy to zamawiający musi w każdym przypadku wykluczyć wykonawcę z udziału w postępowaniu oraz na fakultatywną przesłankę wykluczenia (art. 24 ust. 5 pkt 8) ustawy Pzp), która znajdzie zastosowanie w konkretnym postępowaniu, o ile zostanie przez zamawiającego wpisana do dokumentacji danego postępowania.

Stosownie do obligatoryjnej podstawy wykluczenia z postępowania o udzielenie zamówienia wyklucza się wykonawcę, wobec którego wydano prawomocny wyrok sądu lub ostateczną decyzję administracyjną o zaleganiu z uiszczeniem podatków, opłat lub składek na ubezpieczenia społeczne lub zdrowotne.

Natomiast fakultatywna podstawa wykluczenia odnosi się do sytuacji, w której – jeżeli taką przesłankę zamawiający przewidział – to wyklucza z udziału w postępowaniu wykonawcę, który naruszył obowiązki dotyczące płatności podatków, opłat lub składek na ubezpieczenia społeczne lub zdrowotne, co zamawiający jest w stanie wykazać za pomocą stosownych środków dowodowych, z wyjątkiem przypadku, o którym mowa w ust. 1 pkt 15 (tj. obligatoryjna podstawa wykluczenia).

Ustawodawca chcąc jednak dać szansę wykonawcom, którym w trakcie funkcjonowania zdarzyło się nie zapłacić w wymaganym terminie podatków czy też opłat lub składek na ubezpieczenie społeczne lub zdrowotne, postanowił, że wykonawca nie będzie jednak podlegał wykluczeniu – czy to na podstawie obligatoryjnej czy też fakultatywnej podstawy wykluczenia – jeżeli wykonawca:

1. dokonał płatności należnych podatków, opłat lub składek na ubezpieczenia społeczne lub zdrowotne wraz z odsetkami lub grzywnami lub
2. zawarł wiążące porozumienie w sprawie spłaty tych należności.

Tym samym, ustawodawca wyszedł z założenia, że nie należy pozbawiać wykonawców możliwości ubiegania się o udzielenie zamówienia, a tym samym możliwości dalszego zarobkowania, w tym poprzez realizację zamówień publicznych, na skutek „przewinienia”, które wystąpiło w funkcjonowaniu danego przedsiębiorcy, a w szczególności w funkcjonowaniu małych i średnich przedsiębiorców, których zarówno przepisy dyrektyw, jak i ustawy Pzp starają się wspierać, umożliwiając im dostęp do rynku zamówień publicznych. Co więcej, należy podnieść, że „uchybienie”, które zdarzyło się wykonawcy w trakcie prowadzenia przez niego działalności gospodarczej zostało przez niego naprawione, gdyż zapłacił on należny podatek (opłaty lub składki na ubezpieczenie społeczne lub zdrowotne) wraz z odsetkami lub grzywnami bądź też zawarł z odpowiednim organem (Urzędem Skarbowym, Zakładem Ubezpieczeń Społecznych) wiążące porozumienie na mocy, którego wskazany organ rozłożył zaległość np. na raty, a na dzień składania ofert bądź też wniosków, wykonawca uregulował wszystkie wymagane należności zgodnie z treścią tegoż porozumienia.